Wassenaer.net

Johanna Judith van Isselmuden (1758–1824)
schilder: N.W.J. De Roode (1814–1884)

Johanna Judith van Isselmuden 28.7.1758–15.7.1824

Johanna Judith was geboren in Overijssel. Op het huis Paeslo, te Zwollingerkamp, dichtbij Steenwijk. Een koud land van veen en modder.

Op 24 augustus 1785 trouwde zij met Willem Frederik Hendrik van Wassenaer (1752–1799). Het echtpaar ging in Den Haag wonen.

In 1787 werd hun eerste zoon geboren die na een paar dagen stierf. In de volgende tien jaren worden nog acht kinderen geboren, bijna elk jaar een.

In datzelfde jaar 1787 erfde haar man van zijn ongetrouwde neef Willem Lodewijk van Wassenaer (1738–1787) de heerlijkheden van de beide Catwijcken en het Sant. Een groot bezit met inkomsten uit pachten en heerlijke rechten, met een mooi groot huis, de Hof van Catwijck, dat echter de laatste jaren verwaarloosd was geweest, en veel land om in te jagen.
Toen er na vier jaar in 1791 weer een zoon werd geboren, noemden ze hem naar de neef Willem Lodewijk, van wie Willem Frederik Hendrik de heerlijkheden had geërfd. Zo zou er eens weer een Willem Lodewijk heer van de beide Catwijcken en het Sant zijn.

Het gezin woonde in Den Haag waar Willem Frederik Hendrik postmeester was, maar ’s zomers gingen ze waarschijnlijk naar Echteld.

In juli 1793 stierf daar hun vierjarig dochtertje Johanna Wilda. Zij werd in Echteld begraven.

Toen er in mei van het volgende jaar weer een dochtertje stierf, de pas een half jaar oude Wilhelmina Wilda Seyna, werd die in Katwijk in de grafkelder bijgezet.

Aan het eind van datzelfde jaar 1794 trok de beroemde Franse generaal J.C. Pichegru (1761–1804) met zijn Franse troepen het land over de bevroren rivieren binnen.
De patriotten kwamen aan de macht en het was uit met de voorrechten, prachtige banen, privileges en rijkdommen van de Oranjegezinde aristocraten. De heerlijke rechten werden afgenomen.
Willem Frederik Hendrik kreeg het moeilijk, want de legers van Pichegru hadden schade aangebracht aan zijn bezittingen in Gelderland en met het verlies van zijn heerlijke rechten was het grootste deel van zijn inkomsten teloor gegaan.
In het archief ligt een zogenaamd ‘billet van inschrijving’ uit 1795. Iedere burger moest 6% van zijn vermogen als een soort eerste belasting betalen. Willem Frederik Hendrik kon slechts 2000 gulden betalen, de helft daarvan in ‘gefourneerd’ zilver en 1000 gulden in ‘quitantien’.

In de volgende jaren werden nog drie kinderen geboren, een meisje en twee jongens.
Het gezin ging in Katwijk wonen.

Naaidoosje dat heeft toebehoord aan Johanna Judith van Isselmuden,
haar geschonken door haar echtgenoot Willem Frederik Hendrik van Wassenaer.
Het miniatuur is geschilderd door L. Temminck (1753–1813)
Vermoedelijk heeft NW.J. De Roode dit gebruikt om postuum zijn portret te schilderen

Op 19 februari 1799 stierf Willem Frederik Hendrik en Johanna Judith schreef de volgende brief aan vrienden en bekenden:
‘Het heeft Gode behaagd, heden morgen, mijnen tedergeliefden Echt­ genoot, den Hoog Edele Gebooren Heer Willem Frederik Hendrik van Wassenaer, in leeven Heere van beide de Catwijcken, Valkenburg, ’t Zand; beschreeven zijnde geweest in de Ridderschap en Edelen van Holland en Westfriesland, etc.etc.; na eene Ziekte van eenige maanden, aan verval van kragten, in den ouder­ dom van ruim 47 jaaren, uit mijn liefde­armen weg te rukken, en in een beter leeven, zoo ik hoope en vertrouwe, over te brengen.
Daar door zijn dood, eene allergelukkigste Echtverbintenis onherstelbaar verbroken wordt. ­Ik den besten Man, ook den welmeen­ endsten Vriend;­ en mijn zes noch zeer jonge Kinderen den zorgvuldig­ sten Vader, missen moeten billijkt zeker in mij eene droefheid, die bij elke beschouwing van dat zestal, ’t welk het vaderlijk toeverzicht nog zoo zeer behoefde, vernieuwd wordt: trouwens, het zijn de gronden van den Godsdienst alleen, die in dezen mijnen stand, met mijn onderwerping in mijn lot kunnen doen berusten, en met eene stille gelatenheid, den weg kunnen doen bewandelen, die, dit weete ik, een wijs en goedertieren Vader voor mij heeft afgetekend. Zijn bewaarende goedheid, behoede nog lange zoortgelyke rampen: ik recommandeere mij en de mijne, in de voortduuring uwer vriendschap, en noeme mij met eene byzondere hoogachting, bedroefde dinaresse
J.J. Van Isselmuden Douairière van Wassenaer’.

Het oudste kind was nog geen elf jaar, de jongste Arend nog geen twee jaar oud. Johanna Judith bleef met de kinderen, drie jongens en drie meisjes, in Katwijk wonen. Financieel zal het zeer zwaar zijn geweest. Misschien hoopte zij op bescherming van de Oranjegezinde Katwijkers, misschien was het er makkelijker en goedkoper om aan eten te komen.

Op de Noordzee werd nog wel gevist, en er waren ook boerderijen in Katwijk. Misschien bracht de jacht nog wat op. Vermoedelijk liepen er minder Franse soldaten of gewapende patriotten rond. Het zal koud zijn geweest in het verwaarloosde huis.

Ondertussen had Keizer Napoleon zijn broer Lodewijk Napoleon (1778–1846) in 1806 tot koning van Holland benoemd. Hij bleef hier koning tot 1810. Holland werd toen bij Frankrijk ingelijfd.
In 1809 schreef Johanna Judith een wanhopig briefje aan die koning, waarin ze om hulp vroeg en haar grote zorgen over de toekomst uitsprak ‘als een moeder die het geheele fortuin van haare kinderen op den Rand der vernietiging geplaatst ziet’.¹⁾

Op 25 juli 1811 verloor zij haar oudste zoon en zij schreef in de familiebijbel:
‘op den 25 juli ’s avonds om half zes uuren behaagde het den god van leeven en dood Jonkheer Willem Lodewijk van Wassenaer in leeven Heer van de beyde Catwijcken, het Sant en Valkenburg, mijn oudste in leeven beminden en veel belovenden zoon door den dood van mijn weg te neemen. Op hem was de hoop en steun van mijne kommervolle dagen en klimmende jaren....’
Zij schreef verder dat God haar geven moge ‘in genade gelaten onderworpen te zijn aan zijn altijd heilige wil....’
De jongen werd op 1 augustus daarop volgend om zes uur ’s morgens in het graf gelegd, boven op de kist van zijn vader.

In de volgende jaren trouwden twee van haar kinderen. De oudste dochter Anna Henriëtte Elisabeth trouwde in 1817 met Walraven Elias Johan van Balveren. Zij werd vrouwe van Echteld. De bruiloft werd in Katwijk gevierd. De twee andere dochters Constantia (1792–1857) en Rudolphine (1795–1858) zouden ongetrouwd blijven. Zij woonden in Nijmegen.

In 1819 trouwde Otto met Jacqueline Cornélie van Balveren. Hij had een militaire carrière gezocht en had meegevochten in de slag bij Waterloo.
Voor zijn moeder en zijn twee ongetrouwde zusters hield hij een dagboek bij van zijn huwelijksreis.

Johanna Judith stierf op 15 juni 1824 na een korte ziekte en ook zij werd om zes uur ’s morgens in het graf gelegd, bovenop de kisten van haar man en zoon Willem Lodewijk.
Haar zoon Otto schreef in de bijbel:
‘welke kelder daarna in gevolge harer uitdrukkelijke begeerte voor altoos is gesloten geworden.
Wij verliezen in haar de tederste braafste moeder, die haare gezond­ heid & zielskrachten na het vroegtijdige afsterven van onser vader alleen bestede & opofferde voor het belang & en het welzijn harer kinderen & en welleke daardoor & door vele treffende schokken in haar leven, de dierbare schat der gezondheid sinds jaren ten eenen malen verloren had.
Wij staren haar alzoo met een erkentelijk & van dankbare liefde wenend oog na over het sombere graf & den haar rust verschaffende dood & terwijl wij hier hare nagedachtenis zegenen & en hare naam met dank en kinderlijke eerbied noemen wenschen wij eenmaal voor Jezus troon met haar en hare dierbare betrekkingen die haar voorgingen verenigd naast haren opperste lijdsman aan hare voeten neder te leggen den ewigen dank voor alles wat zij hier op aarden voor ons ewig en tijdelijk wil zijn onder zijn oog & geleijden...’

Op 6 november 1939 stierf de achterkleinzoon van Johanna Judith, Otto Jacob Eiffelanus van Wassenaer (1856–1939). Ook hij was heer van de beide Catwijcken en het Sant geweest.
Er was inmiddels een nieuw graf en een nieuwe ingang daarvoor bij de kerk in Katwijk aan de Rijn gemaakt. Maar je konwel, eenmaal beneden in dat graf, doorlopen naar het oude graf.
Toen de zoon van Otto Jacob Eiffelanus, Godfried Hendrik Leonard (1894–1954), de nieuwe heer van de beide Catwijcken en het Sant, dat graf wilde inspecteren om te zien of daarin een goede plek voor de kist van zijn vader zou kunnen zijn, stootte hij met zijn voet op iets dat rinkelde. Het waren de trouwringen van Willem Frederik Hendrik en Johanna Judith.
Van henzelf was slechts stof overgebleven. Maar deze dierbare symbolen van hun liefde en huwelijk bestonden nog, en werden zelfs na die vondst als voorbeeld gebruikt voor trouwringen van latere generaties.

NOOT
1 Brokken Heren van stand: 211

Johanna Judith van Isselmuden (1758–1824)
schilder: op hout, schilder onbekend

• Vorige
• Next