Wassenaer.net

Maria van Reigersberg (1638–1673)
schilder: Cornelis Jansz. Van Ceulen (1593–1661)

Maria van Reigersberg 1638–1673

vrouwe van de beide Catwijcken en het Sant

Na de dood van Willem van Liere had Maria met de twee kleine kinderen terug kunnen gaan naar haar familie in Zeeland. Maar in 1655, een jaar later, verkreeg zij het bestuur en het beheer van de beide Catwijcken en het Sant en werd zij de ‘vrouwe van Catwijck’.
Negentien jaar, tot aan haar dood in 1673, heeft zij zich voor de heerlijkheden ingezet.

Het monument ter ere van haar gestorven man in de kerk in Katwijk aan de Rijn maakte het dorp in later eeuwen beroemd en het huis op het Sant, de Hof te Catwijck dat zij heeft laten bouwen, bestaat nog steeds. Generaties Van Liere en later Van Wassenaer hebben dat huis bewoond; soms was het een feestpaleis, soms een veilige schuilplaats.
Het is nu een bejaardenhuis.

In 1666 liet Maria een stenen brug over de Rijn bouwen, waar haar zoon Willem de eerste steen voor heeft gelegd. Zo werden de dorpen toegankelijker, opener voor import en export en kon handel en industrie groeien. Die brug is er nog steeds.¹⁾
Ze heeft ook een weg vanuit Katwijk naar Rijnsburg aan laten leggen.

In Katwijk met zijn vissersbevolking was ook een weeshuis. Maria bemoeide zich persoonlijk met de financiën daarvan en heeft ingesteld dat een bepaald percentage van de opbrengst van de op het strand verhandelde vis naar het weeshuis moest gaan.
Niet altijd werd zij gewaardeerd. Bijvoorbeeld niet toen zij de vissers dwong om het tienjarige achterstallig haring pontgeld te betalen of toen zij het beroep van een door de kerkenraad van Katwijk aan Zee aangenomen dominee tegenhield omdat hij zijn verloving had verbroken.²⁾

Willem van Liere was lid van de Hollandse Ridderschap geweest en had daar ook Arent van Wassenaer van Duivenvoorde leren kennen. Deze was na Willems dood als getuige opgetreden bij de akte van scheiding en deling tussen Maria en haar kinderen.
De families kenden elkaar.
De Wassenaers woonden in Den Haag en Maria’s broer, Jacob van Reigersberg woonde in Den Haag aan het Lange Voorhout 10. Maria wilde ook naar Den Haag en kon in 1662 een huis aan Lange Voorhout 56 kopen. Later is op die plek het Hotel Des Indes gebouwd.

Is toen in Den Haag of misschien al veel eerder de liefde tussen Jacob van Wassenaer en Jacoba van Liere tot bloei gekomen?
Ze trouwden op 19 september 1668 in Voorschoten.
Maria heeft nog drie kleinkinderen kunnen meemaken.

Net zoals Arents schoonmoeder, Geertruyd van Scherpenzeel, eens haar testament schreef in zijn huis aan de Kneuterdijk, zo schreef Maria het hare ook in dat huis, nu bewoond door Jacob en Jacoba, in de zomer van 1670, drie jaar voor haar dood. Zij schreef het op een vel perkament, rolde dat op en deed er een zwart zijden lint omheen. Daaraan hing een zegel met aan de ene kant haar wapen en aan de andere kant dat van de notaris die het in bewaring zou nemen.

Toen zij in 1673 gestorven was kwamen de notaris, haar zoon en haar schoonzoon bij elkaar om het zegel te verbreken, het testament te openen en haar laatste wil te lezen. Het bleek een testament dat vol liefde voor haar kinderen geschreven was. Beide kinderen erfden een groot vermogen maar Willem erfde natuurlijk de heerlijkheden en de Hof van Catwijck. En omdat Jacoba al zoveel zilver en meubels en bruidskleren bij haar huwelijk had gekregen moest zij het niet erg vinden dat Willem de verdere inboedel van het huis in Catwijck kreeg. Het document beschreef zorgvuldig wat dat allemaal was zodat daar geen misverstand over zou kunnen ontstaan: veel zilver, namelijk ‘een groot rond lampenbecken/ twee potaigeschotels/ zes grote en vijf kleine schotels/ acht en veertig telloren/ vijf flambouwen/ zes fruitvaten/ vijf gueridons/ een vergulden kan, twaalf lepels twaalf vorken...’

Zij hoopte dat Jacob van Wassenaer kon helpen om Willem in de Hollandse Ridderschap te krijgen.
Als dat zou lukken moest Willem aan Jacob 12.000 Carolus-gulden betalen. Dat was ook een beetje een goedmaker, omdat Willem meer erfde dan Jacoba.

Maria liet ook geld na aan haar personeel, aan de uitvoerders van haar erfenis.
Als haar kinderen ruzie zouden gaan maken, ‘doch mede buyten vermoeden’, dan kregen zij alleen hun legitieme portie.
Zij wilde naast haar man worden neergelegd en de begrafenis moest in stilte geschieden.³⁾

NOTEN
1 Pars 1681: 179
2 Vooijs, Blom en Van Kruistum 2002: 39, 40
3 Archief familie Van Wassenaer van Duivenvoorde, inv. nr. 1911

• Vorige
• Next