Harmeline Pieternelle Schaep 7.11.1677–6.10.1748
vrouwe van den Dam, Maelstede, Capelle, Biezelinge, Schore, Vlake en Eversdijck
De vader van Harmeline Pieternelle, Harmen van den Dam, was al gestorven voordat zij geboren werd en haar moeder stierf toen zij vijf jaar oud was.
Zo was zij al heel jong vrouwe van de bezittingen van haar ouders in Overijssel en in Zeeland. In Overijssel had zij een groot huis met land eromheen geërfd, in de buurt van Hellendoorn, en in Zeeland, behalve alle heerlijkheden, een prachtig kasteel, Maelstede.
Wie haar voogd was en haar verder heeft opgevoed is onbekend.
Harmeline Pieternelle trouwde in 1699 te Voorschoten met Willem van Wassenaer (1670–1719) die zeven jaar ouder was dan zij. Ze gingen in Den Haag wonen.
Hij was een militair en twee jaar daarvoor was hij van de oorlog tegen Lodewijk XIV teruggekomen, een oorlog die voornamelijk in de Zuidelijke Nederlanden was uitgevochten. De Vrede van Rijswijk had daar in 1697 een einde aan gemaakt. Maar in 1702 begon weer een nieuwe oorlog, de Spaanse Successieoorlog die tot 1712 zou duren.
Een paar jaar had het jonge echtpaar rust gehad en er waren twee kinderen geboren, Jacob Herman (1700–1724) en Frederik Hendrik (1701–1771).
Vanaf 1702 moest Willem weer weg. Opnieuw naar de Zuidelijke Nederlanden waar weer de meest gruwelijke en wrede veldslagen werden uitgevochten.
Vanaf het voorjaar tot aan de herfst bleef hij op het oorlogsterrein. Voor de winter kwam hij naar huis, maar als de lente kwam moest hij weer in het veld.
Wat voor een echtgenoot was deze man, deze militair die voor zijn dapper gedrag met steeds hogere rangen werd beloond? Er kwamen tien kinderen, acht jongens en twee meisjes. De eerste acht kinderen werden allen in Den Haag geboren en de meesten in de winter, toen hun vader thuis was.
Tussen 1704 en 1710 kwam er geen kind. Wel een miskraam in 1709...
In het voorjaar van 1703 werd er in Den Haag een heel bijzonder genootschap opgericht: de Orde van Tombago.1)
Dit was een half literair, half discussiegenootschap met echte statuten en een ordeteken, een ring, die op de bijeenkomsten gedragen moest worden. Mannen en vrouwen konden er lid van worden. De orde was opgericht om de ‘groote en eendragtige liefde en genegentheijd die er onder ons is’. De leden waren allemaal familie van elkaar, broers, zusters, neven en nichten. Ze woonden in Den Haag en kenden elkaar goed.
Wie waren de leden?
Jacob Emmery van Wassenaer (1674–1724) een jongere broer van Willem, die de president van het gezelschap werd, verder Harmeline Pieternelle, Willems vrouw, twee zusters Van Wassenaer van Duivenvoorde, Anna Maria (1675–1708) en Maria Pieternella (1677–1744).
Maria Pieternella moet een intellectuele vrouw zijn geweest. Zij bezat zelf 270 boeken.
Verder twee nichtjes Van Liere, Maria Jacoba (1682–1718) die later met Jan Gerrit van Wassenaer, Willems andere broer, zou trouwen en Anna Margriet (geb. 1683).
Dan Johan Hendrik van Wassenaer van Obdam (1683–1745), een erudiet en begaafd man, kunsten boekenverzamelaar. Hij werd Groot Cancelier.
Zijn drie zusters deden mee, Agnes Anna Theodora (1678–1746), Amadea Isabella (1681–1750) en Isabella Emilia Charlotta (1689–1740).
Voorts Jacob Godefroy van Boetzelaer (1680–1736) die thesaurier en secretaris werd en Louise Charlotte van Heijde en Raet.
Op de clubavonden of middagen werden eigengemaakte artikelen en gedichten voorgelezen en daar werd dan over gediscussieerd. Wat er geschreven is wordt bewaard in het archief van Kasteel Twickel. Het is een aanzienlijke hoeveelheid. Jammer genoeg weten we niet wie wat geschreven heeft.
De leden van de club waren allen jong en wat zij schreven is buitengewoon maatschappijkritisch. Politiek, rechterlijke macht, kerk, paus, dokters en apothekers, alles en iedereen werd bekritiseerd en bespot, bijvoorbeeld:
‘Le Pape refuse tout/ L’Empereur brigue tout/ Le Roy de France demande tout/ Le Roy d’Espagne perd tout/ L’Italie craint tout/ La Hollande paie tout/ Le Roy d’Angleterre hasarde tout/ Le Prince d’Orange espère tout/ Le Cardinal de Furstenberg brouille tout/ Les jesuistes se melent de tout/ si Dieu ne met ordre a tout/ le diable aportera tout’
of over het hof: ‘La Cour est un Azijle ou triomphe le vice’
Ze praatten veel over de liefde en de gevaren daarvan. Liefde is geen kinderspel. Bals moest men vermijden.
Ze plaagden elkaar....
Wat een steun zullen deze mensen voor elkaar zijn geweest, wat een steun voor Harmeline Pieternelle in haar eenzaamheid.
Twee jaar na de Vrede van Utrecht, in 1612, werd Willem benoemd tot gouverneur van Bergen op Zoom. Het gezin ging in het mooie gouverneurshuis wonen.
De twee jongste kinderen zijn daar geboren. Na Willems dood in 1719 is Harmeline Pieternelle waarschijnlijk in Zeeland gebleven en gaan wonen op haar kasteel Maelstede in Capelle.
Vijf kinderen waren al voor Willems dood in 1719 gestorven en na zijn dood, nog tijdens Harmeline Pieternelles leven, stierven er nog twee.En de drama’s in de familie gingen door:
in het gezin van Arent, Willems oudste broer, was in 1722 het enige overgebleven zoontje, Jacob Willem, dat een paar weken voor zijn vaders dood in december 1721 geboren was, gestorven.
Eerder waren er al twee jongens gestorven in 1714 en in 1717.
Het kasteel en de heerlijkheid Duivenvoorde, sinds 1215 in handen van één familie, en altijd van vader op zoon overgegaan, had geen mannelijke opvolger meer.
Hoe en door wie is er toen besloten Anna Sophie (1706–1730) de oudste dochter van Arent en Anna Margriet dan maar met haar neef Jacob Harmen (1700–1724), de oudste zoon van Willem en Harmeline Pieternelle, moest trouwen? Zo kon het grote bezit in Wassenaerse handen blijven.
Alleen moest er nog even gewacht worden, want Anna Sophie was in 1722 pas zestien jaar oud. Voordat het tot een bruiloft kon komen stierf haar bruidegom in het jaar dat Anna Sophie achttien werd.
Harmeline Pieternelle had nu nog drie zonen over: Frederik Hendrik (1701–1771), Willem (1712–1783) en Joost Gerrit (1716–1753).
Vijf jaar later, 29 maart 1729, trouwde Frederik Hendrik met Anna Sophie.
Een jaar later, in oktober 1730, stierf Anna Sophie, drie maanden na de geboorte van haar dochtertje Hermelina Carolina. Een maand later stierf de baby.
Frederik Hendrik heeft nog geprobeerd het kasteel en de heerlijkheid te claimen, omdat hij erfgenaam van zijn gestorven dochtertje zou zijn maar dat is niet gelukt en zo ging het bezit in andere handen over.
Harmeline Pieternelle heeft nog mee kunnen maken dat Frederik Hendrik een nieuwe vrouw vond en zelfs een nieuwe heerlijkheid.
Twee kleinkinderen maakte zij mee.
De andere zoon Willem wilde het voorbeeld van zijn vaders broer, Jan Gerrit (1672– 1723), de beroemde admiraal, volgen en in zeedienst gaan. In maart 1726 voer hij voor het eerst uit, dertien jaar oud. Zijn moeder gaf hem een bijbel mee, daar moest hij elke dag in lezen.2)
Zij heeft kunnen meemaken dat hij het daar goed deed en ook op haar jongste Joost Gerrit kon zij trots zijn.
Hij werd generaal majoor der gardes te voet, net als eertijds zijn vader, en hoogheemraad van Delfland.
Harmeline Pieternelle stierf op 6 oktober 1748 op kasteel Maelstede te Capelle.
NOTEN
1 Huisarchief Twickel, nr. 482 2 KB.HS.73 D22–9
Op deze site wordt een beeld gegeven van 800 jaar familiegeschiedenis van één van de oudste adellijke geslachten, de Van Wassenaers. »lees meer
Op deze site wordt een beeld gegeven van 800 jaar familiegeschiedenis van één van de oudste adellijke geslachten, de Van Wassenaers. »lees meer
Op 3 november 2000 was het 800 jaar geleden dat voor het eerst een Van Wassenaer in schriftelijk gedocumenteerde vorm verscheen. Dat feit vormde de aanleiding voor een aantal evenementen dat in 2000 en 2001 gezamenlijk het Van Wassenaer-project uitmaakte. Deze evenementen werden georganiseerd door een samenwerkingsverband waarvan de Familiestichting van Wassenaer, de Stichting Duivenvoorde, de Stichting Twickel, de Stichting Hollandse Historische Reeks, de Stichting Internationale van Wassenaer Concours en het Nationaal Archief deel uitmaken. Een team van eminente historici heeft daarnaast een schitterend geïllustreerd boek geschreven. In het Haags Historisch Museum en op Duivenvoorde en Twickel zijn bijzondere rondleidingen georganiseerd. Het Van Wassenaerconcours stond eveneens in het teken van dit jubileum en ook het Nationaal Archief rondde in 2002 een bijzonder archiefproject af.
Op deze nieuwe website treft u nadere informatie aan over de familiegeschiedenis in het algemeen, de familieleden, de projecten, boeken, tentoonstellingen en evenementen.
> Familiehistorie
> Familieleden
> Activiteiten
> Boeken
> Tentoonstellingen
> Fotoarchief (password)
> Familiehistorie
> Familieleden
> Activiteiten
> Boeken
> Tentoonstellingen
> Fotoarchief (password)
Welkom op de nieuwe site van de Familie van Wassenaer. De eerste versie van deze site hebben we gelanceerd in het jaar 2000, bij het 800-jarig bestaan van de familie. »lees meer
We hadden veel te vertellen, bijvoorbeeld over de tentoonstellingen in het Haags Historisch Museum en in de oude familiekastelen Duivenvoorde en Twickel, het in de Hollands Historische Reeks uitgegeven boek 'Heren van Stand' en over diverse archiefinventarisaties. Nu, twintig jaar verder, vonden we het tijd om de site op te frissen en aan te passen aan de context en de webtechniek van deze tijd. De site verwijst naar aspecten van onze familiegeschiedenis, kunstobjecten en naar de diverse stichtingen en instellingen waaraan wij direct of indirect zijn geliëerd, en geeft informatie over andere publicaties en tentoonstellingen als dat actueel is.
Mocht je naar aanleiding daarvan verdere informatie willen ontvangen, dan kun je die aanvragen op info@wassenaer.net.
Wij zijn Robert Koumans van NAIT Media Ventures heel dankbaar voor de productie van de nieuwe site. En Stichting Jacoba van Wassenaer Fonds voor de financiering van deze update.
Wij wensen je veel plezier toe bij je rondgang over onze site. Als je wilt kun je feedback achterlaten door hier te klikken.
Arent van Wassenaer
Voorzitter bestuur Familiestichting van Wassenaer
